Quy hoạch đô thị - Cần bảo tồn, phát huy, phát triển những đô thị di sản


(Xây dựng) – “Tốc độ phát triển kinh tế nhanh, tỷ lệ đô thị hóa cao, vị trí gần Thủ đô Hà Nội cùng sức hút từ Vùng Thủ đô, Bắc Ninh sẽ có nhiều lợi thế để phát triển công nghiệp và trở thành một trong những đô thị mạnh nhất trong Vùng Thủ đô với 2 tính chất nổi trội là “Đô thị di sản” và “Đô thị công nghiệp” – Đó là chia sẻ của PGS.TS Lưu Đức Hải - Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng (Tổng hội Xây dựng Việt Nam) khi trao đổi với phóng viên Báo điện tử Xây dựng. 

Hình ảnh Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc nhìn từ trên cao. Đây là kết quả của quá trình thực hiện xây dựng theo quy hoạch đầu thế kỷ XXI; tái hiện hình ảnh về những mái đình, chùa vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc xưa. 

PV: Là một chuyên gia có nhiều năm nghiên cứu về đô thị, ông đánh giá như thế nào về quy hoạch đô thị ở Việt Nam nói chung và quy hoạch đô thị Bắc Ninh nói riêng?

PGS.TS Lưu Đức Hải: Hiện nay, quy hoạch đô thị Việt Nam đã từng bước hoàn thiện cùng với sự hoàn thiện của hệ thống văn bản pháp quy. Ngược dòng lịch sử, có thể thấy, các đô thị cổ của nước ta được hình thành từ rất sớm như các cụm đô thị với chức năng hành chính, kinh tế, quân sự là: Hà Nội - Hải Phòng, Huế - Đà Nẵng, Sài Gòn - Chợ Lớn…

Để thúc đẩy quá trình đổi mới, hội nhập sâu rộng vào khu vực và quốc tế, Đảng và Nhà nước ta luôn có sự quan tâm đặc biệt đến quá trình đô thị hóa. Hiện, chúng ta đã có Luật Quy hoạch đô thị (năm 2009) và Luật Quy hoạch (năm 2017), hai luật này đã có sự phối kết hợp trong tiến trình phát triển đô thị Việt Nam, trên cơ sở xây dựng và phát triển đô thị theo quy hoạch được phê duyệt và theo pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, trong tương lai, chúng ta cần hoàn thiện đồng bộ Bộ luật Đô thị, theo tinh thần “Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Ban Chấp hành Trung ương về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Một trong những nhiệm vụ và giải pháp mà Nghị quyết 06 đề ra đó là: “Tập trung xây dựng, phát triển hệ thống đô thị quốc gia bền vững và đồng bộ về mạng lưới…”.

Theo tôi, việc thực hiện Nghị quyết 06 là cơ sở chính trị quan trọng, gợi mở ra 4 vấn đề chính cần có trong Bộ luật về đô thị là: Quy hoạch đô thị; Xây dựng đô thị; Quản lý đô thị; Phát triển đô thị. Trong đó, Bộ luật về đô thị sẽ gồm nhiều luật thành phần.

Tuy nhiên, khi Chính phủ chưa xây dựng được đầy đủ các luật thành phần thì cần phải có đề tài nghiên cứu khoa học, nhằm đề xuất một bộ khung về Bộ luật Đô thị nói chung; và từ cơ sở khoa học đó, sẽ tạo cơ sở pháp lý cho các Luật thành phần lần lượt ra đời, từng bước lấp đầy các khoảng trống cho tới khi hoàn thành các luật thành phần của Bộ luật Đô thị.


Với những giá trị vô giá về di sản văn hóa - sức mạnh nội sinh quan trọng của sự phát triển và thực hiện tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: "trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt" tại Nghị quyết 06, tỉnh Bắc Ninh đã thực hiện quy hoạch đô thị bài bản, có tầm nhìn chiến lược, thể hiện đúng tinh thần “Nghị quyết số 03-NQ/TW ngày 16/07/1998 của Ban Chấp hành Trung ương tại Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và “Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”.

Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Đảng ta xác định, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước…”.

Do đó, để phát triển bền vững đô thị theo định hướng và cụ thể hóa theo Nghị quyết 06 của Ban Chấp hành Trung ương về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị, Bắc Ninh cần có quy hoạch vùng, tỉnh làm tiền đề, điều chỉnh và định hướng phát triển không gian trong mối quan hệ chặt chẽ với phát triển kinh tế - xã hội và hệ thống đô thị trong Vùng Thủ đô.


PV: Vậy theo ông, việc giải bài toán quy hoạch đô thị tại Bắc Ninh có khó không?

PGS.TS Lưu Đức Hải: Bản chất của đô thị Bắc Ninh rất đặc biệt, bởi nó mang trong lòng hai loại đô thị đặc thù là: “Đô thị di sản” và “Đô thị công nghiệp”. Đây cũng là 2 tính chất nổi trội của tỉnh này như tôi vừa trao đổi. Trong tương lai, nếu định hướng trở thành đô thị thông minh và đô thị xanh thì cũng cần liên kết với tính chất “Đô thị di sản” và “Đô thị công nghiệp” để thông minh hoá trên các lĩnh vực này và đồng bộ chúng. Đây là những tính chất nổi trội của Bắc Ninh cần được bảo tồn, phát huy, phát triển.

Trong quy hoạch đô thị, việc thực hiện Nghị quyết số 06 của Ban Chấp hành Trung ương về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” một cách sinh động, nó không chỉ bền vững cho sự “phát triển hài hòa giữa phát triển kinh tế - công bằng xã hội - bảo vệ môi trường” mà còn góp phần cho sự bền vững về đơn vị hành chính của một đô thị hoàn chỉnh trên phương diện văn hóa - lịch sử đậm đà bản sắc dân tộc của một đô thị cổ nhất Việt Nam.

Với những tính chất đó, Bắc Ninh cần tập trung thực hiện theo định hướng quy hoạch đã được phê duyệt đồng bộ với quy hoạch Vùng Thủ đô, quy hoạch tỉnh Bắc Ninh; Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2045. Đây cũng sẽ là căn cứ để tỉnh Bắc Ninh - một đô thị xanh - thông minh - di sản - công nghiệp, sớm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trong tương lai.

PV: Xin chân thành cảm ơn ông!